20 yılda ne ‘yüz’ler eskitti: Facebook

Pelin Aykın – ABD’li Mark Zuckerberg’in 2004’te 19 yaşındayken Harvard Üniversitesi’nden arkadaşlarıyla kurduğu Facebook, 4 Şubat’ta 20. yaşını kutladı.

Adını üniversitelerde dağıtılan ve “facebook” denilen fiziksel öğrenci rehberinden alan sanal platform, 20 yılda inişli çıkışlı bir yol izlese de popülaritesini hiç kaybetmedi. Zuckerberg önce Facebook’un “öncüsü” olan, Harvard’lı kadın öğrencilerin yüzlerini çekiciliklerine göre derecelendirmek için kullanılan internet sitesi Facemash’i kurdu. Sitede kullanılan fotoğrafları ele geçirmek için üniversitenin güvenlik sistemini hackleyen Zuckerberg, öğrenci fotoğraflarını izinleri olmadan kopyaladı.

Sınır tanımadı

Kopyacılık üniversitenin platformu kapatmasına ve Zuckerberg’e (39) disiplin cezası verilmesine yol açtı. Ancak yalnızca birkaç ay sonra Zuckerberg ve arkadaşları, Harvard öğrencilerinin e-posta adreslerini kullanarak akranlarıyla bağlantı kurmalarına olanak tanıyan yeni bir ağ sitesi başlattı. ABD’nin diğer üniversitelerine yayılan platform, ilk yılında bir milyon kullanıcıya ulaştı ve 2005’te “facebook.com” olarak adlandırıldı.

2006’da 13 yaşını doldurmuş herkesin platforma katılmasına izin verildi. Kullanıcı sayısı 2006’da

12 milyon iken bu sayı, 2008’de 100 milyona çıktı. Zuckerberg’in 2021’de “Meta” olarak değiştirdiği şirket, şu anda Facebook, Instagram, Threads ve WhatsApp’ın sahibi.

En kalabalık ‘ülke’

Facebook, internet kullanıcılarının yarısından fazlasını ve dünya nüfusunun üçte birini oluşturuyor.

Aylık 3 milyar kullanıcısı olan Facebook’un “nüfusu”, dünyanın en kalabalık ülkeleri olan Hindistan, Çin ve Bangladeş’in nüfusundan daha fazla.

Hükümetin incelemelerine ve giderek azalan genç kullanıcı kitlesine rağmen geçen hafta Meta, 2023’ün dördüncü çeyreğinde 40,1 milyar dolar gelir ve 14 milyar dolar kâr bildirdi.

Kullanıcı güvenliğini tehlikeye attı

İngiliz danışmanlık firması Cambridge Analytica’nın 2014’te ABD’deki seçmenleri etkilemek için 87 milyon Facebook kullanıcısının bilgilerini izinsiz kullandığı ortaya çıktı. Zuckerberg, veri gizliliği uygulamaları hakkında sorgulandığı ABD Kongresi oturumlarına katıldı. Milyarder, ceza ödemeyi kabul ederken, 31 Ocak 2024’te ise diğer sosyal medya platformlarının CEO’larıyla birlikte ABD Senatosu Yargı Komitesi’ne ifade verdi.  Zuckerberg oturumda mağdur olan çocukların ailelerinden özür diledi. Diğer yandan Meta’nın sanal evreni “Metaverse”de birkaç kadın avatarlarının diğer kullanıcıların “toplu tecavüzüne” uğradığını söylerken, çocukların da bu kurgu evrende tacize uğradığı tespit edildi.