Dünya savaşına kapı aralandı! ‘NATO birlikleri cepheye sürülsün’

Derleyen: Ayşe Kısakürek Dünyanın kaderini değiştiren savaşta ikinci yıl dolarken, yeryüzü Şubat 2022’de kimsenin hayal bile edemeyeceği çok sayıda olaya tanıklık etti. Rusya’nın birkaç günde zafer hayalinin suya düşmesiyle başlayan savaşta, Rus ordusu henüz ikinci ayda Kiev çevresinden çekilmek zorunda kaldı, güney cephesinde Mariupol çevresi neredeyse haritadan silinerek işgal edilebildi.

İlk aylardaki direnişle dünyayı şaşırtan Ukraynalılar, 2022 yaz mevsiminde Rus ilerleyişini durdurup ABD ve Batılı ülkelerin sağladığı silahlarla karşı taarruza geçti. Rusya sınırına yakın konumdaki Ukrayna’nın en büyük ikinci şehri Harkov yıldırım baskınla birkaç günde Rus işgalcilerden temizlendi, Putin’in 10 yıl önce el koyduğu Kırım’ın kuzeyindeki Herson’da ise Rus birlikleri kapana kısıldı. Rusya lideri savaştaki en utanç verici hamlesini yapmak zorunda kaldı, Rus işgalciler Ukrayna’nın güney şehri Herson’dan çekildi.

2023 yazındaki karşı taarruzun tıpkı 2022’deki gibi birçok şehri işgalden kurtarması umuluyordu ancak uzunluğu 1000 kilometreyi bulan cephe hattındaki Rus savunması aşılamadı. ABD ve Avrupalı ortaklarının sağladığı tanklar, füzeler ve diğer silahlarla karşı saldırıya geçen Ukrayna ordusu, özellikle güney cephesinde cılız ilerlemeler kaydetti.

Rus işgalciler ise aylarca devam eden çatışmaların ardından Mayıs 2023’te ele geçirdikleri Ukrayna’nın doğusundaki Bakhmut’un ardından yaz mevsimini savunmada geçirdi, savaştan önce bile silah seslerinin kesilmediği Avdiivka ilçesi tıpkı Bakhmut gibi binlerce asker feda edilerek Şubat 2024’te işgal edilebildi. Ruslar son günlerde hem güney hem doğu cephelerinde ilerleme sağlıyor.

JAVELIN’DEN PATRIOT’A, HIMARS’TAN F-16’YA 

ABD’nin başını çektiği Batılı ülkeler Javelin tanksavar füzeleriyle başlayan silah desteğinde geride kalan 24 ayda sürekli el yükseltti. Javelin’leri savaşın kaderini değiştiren uzun menzilli HIMARS füzeleri izledi, 2022 biterken savaşın başında kimsenin telaffuz dahi edemeyeceği hamle geldi. Amerikan Abrams ve Alman Leopar tankları cepheye sürüldü, NATO üyeleri ayrıca taktik değiştiren Putin’e yanıt için Patriot hava savunma sistemlerini Ukrayna’ya yolladı. Artık iyiden iyiye NATO-Rusya muharebesine dönüşen savaşta Batılı ülkeler 2023 yılında F-16 savaş uçaklarını Ukrayna’ya sevk etme kararı aldı, pilotlar eğitilmeye başlandı.

AVRUPALI LİDERLER TELAFFUZ ETTİ

2024’e girilmesi ve savaşın ikinci yılının dolmasıyla NATO cephesinde doğrudan dünya savaşı anlamına gelebilecek bir ihtimal dillendirilmeye başlandı. Fransa’nın başkenti Paris’te bir araya gelen 20’yi aşkın Avrupalı lider, NATO askerlerini Ukrayna’ya göndermeyi telaffuz etti 

Savaşın geleceğinin konuşulduğu toplantıda söz alan Fransa lideri Emmanuel Macron, Ukrayna’ya asker gönderilmesini gözardı etmedi. Batılı birliklerin Ukrayna’ya sevk edilmesinin gelecekte masada olduğunu belirten Macron, “Rusya’nın savaşı kazanamaması için gereken her şeyi yapacağız” dedi.

“Bugün resmi olarak, onaylanmış bir şekilde birliklerin sahaya gönderilmesi konusunda bir fikir birliği yok. Ancak dinamikler açısından hiçbir şey elenemez” diyen Macron, bazı ‘stratejik belirsizlikleri’ sürdürmeyi tercih ettiğini söyleyerek, hangi ülkelerin asker göndermeyi düşündüğüne ilişkin ayrıntı vermeyi ise reddetti.

Toplantıya Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda’nın yanı sıra Baltık ülkelerinin liderleri de katıldı. ABD Avrupa’daki en üst düzey diplomatı James O’Brien tarafından, İngiltere ise Dışişleri Bakanı David Cameron tarafından temsil edildi. Duda, en hararetli tartışmanın Ukrayna’ya asker gönderilip gönderilmeyeceği konusunda olduğunu belirterek, “Bu konuda bir anlaşma sağlanamadı. Burada görüşler farklı ama böyle bir karar yok” dedi.

Polonya Cumhurbaşkanı böyle bir karar alınmasını ‘umduğunu’ söyledi:

“Yakın gelecekte Ukrayna’ya önemli miktarda mühimmat sevkiyatını ortaklaşa hazırlayabileceğiz. Bu şimdi çok önemli. Bu Ukrayna’nın gerçekten ihtiyacı olan bir şey.”

‘TÜYLERİ ÜRPERTECEK’, ‘ERİŞİMİ KISITLI’ BELGE

Macron daha önce Avrupalı liderlere, son aylarda savaş alanında Rusya’nın daha sert saldırıları karşısında Ukrayna’ya sarsılmaz destek sağlayarak kıtanın ‘ortak güvenliğini’ sağlama çağrısı yapmıştı. “Özellikle son aylarda Rusya’nın daha da sertleştiğini gördük” dedi. Rusya’nın gelecekte başka ülkelere yönelik saldırılarını engellemek için güvenliğin sağlamlaştırılması gerektiğine dikkat çekti. Estonya, Litvanya ve Letonya’nın yanı sıra Polonya, gelecekteki Rus yayılmacılığının olası hedefleri arasında değerlendiriliyor. Dört ülke de Ukrayna’nın sadık destekçileri.

Yanı sıra, Slovakya Başbakanı Robert Fico da yaptığı açıklamada, birçok AB ve NATO üyesinin Ukrayna’ya askeri konuşlandırmayı düşündüğünü duyuran liderlerden biri oldu. Fico, Paris’te tartışılacak konuları sıralayan ve ‘tüyler ürperten’ ‘erişimi kısıtlı belgeye’ atıfta bulundu:

“Bu konular, bazı NATO ve AB üye devletlerinin Ukrayna’ya ikili temelde asker göndermeyi düşündüklerini gösteriyor. Orada hangi amaçla veya ne yapacaklarını söyleyemem.”

Fico’ya göre Ukrayna’daki savaş beklenildiği gibi gitmiyor, ayrıntı vermeden “Bu toplantı, Batı’nın Ukrayna stratejisinin tamamen başarısız olduğunun teyidi” yorumunu yaptı.

Asker gönderme planının Ukrayna savaşını tırmandırma riski taşıdığını kaydeden Slovakya Başbakanı, böyle bir adıma ülkesinin katılmayacağının altını çizdi.

Rusya dostu Slovak lider daha önce de Moskova yanlısı tutumları sebebiyle eleştirilere hedef olan bir isim. Kayıtlara geçen örneklerden birinde, Ocak ayında Ukrayna’daki savaşı durdurmanın tek yolunun Kiev’in topraklarının bir kısmından vazgeçmesi olduğunu söyledi.

Çek Başbakanı Petr Fiala, Fico’nun açıklamasını yalanladı:

“Çek Cumhuriyeti kesinlikle Ukrayna’ya asker göndermeye hazırlanmıyor, kimsenin bu konuda endişelenmesine gerek yok.”

‘HAREKETE GEÇİRMEK İÇİN’ YENİ BİR KOALİSYON

Öte yandan, Estonya Dışişleri Bakanı bu ayın başlarında NATO’nun savunmasını güçlendirmek için yaklaşık üç veya dört yılı olduğunu kaydetti. Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy video konuşmasında Paris’te toplanan liderlere ‘Putin’in başarılarını yok edemeyeceğini’ söyleyerek ‘saldırganlığını diğer toplumlara yayamayacağını garanti etmeye’ çağırdı.

Toplantıya katılanlar, aralarında Fransa’nın da bulunduğu çok sayıda Avrupa ülkesinin, Çek Cumhuriyeti’nin AB dışından mühimmat ve mermi satın almasına yönelik başlattığı girişime destek verdiklerini belirtti. Hollanda Başbakanı Mark Rutte, ülkesinin bu amaçla 100 milyon euronun üzerinde kaynak sağlamaya karar verdiğini açıkladı.

Buna ek olarak, Fransa’nın geçtiğimiz ay 40 ek uzun menzilli Scalp seyir füzesi teslim ettiğini duyurmasının ardından Macron, orta ve uzun menzilli füze fırlatma kapasitesine sahip ülkeleri daha fazla ‘harekete geçirmek’ için yeni bir koalisyonun kurulacağını söyledi.

SCHOLZ TEKRAR REDDETTİ

Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ise, uzun menzilli Taurus füzelerini Ukrayna’ya yollamayı bir kez daha reddetti. Menzili 500 kilometreye kadar olan Taurus füzeleri, Ukrayna’nın Mayıs 2023’teki talebinden bu yana kapsamlı tartışmaların konusu oldu. Scholz’un, Taurus füzelerinin Kiev’e gönderilmesine karşı olduğu, çünkü bu hareketin Almanya’yı savaşa sürükleyeceğinden korktuğu bildiriliyor. Ukrayna, İngiltere’den Storm Shadow ve Fransız yapımı SCALP gibi başka uzun menzilli füzeler de aldı.

Alman başbakan yanı sıra Ukrayna’ya asker gönderme tartışmalarına da set çekti, Ukrayna’da Alman askeri varlığının olamayacağını söyledi.

Son haftalarda Rus işgalciler karşısında toprak kaybeden ve cephe hattında zorlanan Ukrayna, özellikle ABD’den beklediği silahları almakta güçlük çekiyor. ABD Kongresi’nde Ukrayna’ya yardım konusunda aylarca süren çıkmazdan sonra, Amerikan askeri yardımı fiilen kurudu ve bu da Ukrayna’nın savaş alanı yeteneklerini etkilemeye başladı.

Avrupalı ülkeler, Kongre’de Kiev’e yönelik yardımın sallantıda olması sebebiyle ABD’nin desteği geri çevireceğinden endişe ediyor. Yanı sıra eski ABD Başkanı Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönüp ABD’nin kıtadaki politikasının gidişatını değiştirebileceğine dair endişeler de bulunuyor.

Paris konferansı; Fransa, Almanya ve İngiltere’nin yakın zamanda Ukrayna ile 10 yıllık ikili anlaşmalar imzalamasının ardından ve Kiev’in Batı desteğini almaya çalıştığı dönemde uzun vadeli destek için güçlü bir sinyal olarak düzenlendi.