Türkiye-ABD diyaloğu gerilime rağmen kopmadı

AYDIN HASAN/ANKARA- Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerde 2013 yılından itibaren girilen gerilim dönemindeki bir dizi soruna, Türk düşmanı lobi ve odakların yoğun faaliyetlerine rağmen diplomatik diyalog kanalları sürekli açık tutuldu. Türkiye – ABD Stratejik Mekanizması’nın 7. toplantısında, pozitif gündem çerçevesinde iki ülke arasındaki ilişkilerin muhasebesinin yapılması bekleniyor.

Dışişleri Bakanlığı’ndan dün yapılan açıklamada, Bakan Hakan Fidan’ın 7-8 Mart 2024 tarihlerinde ABD’ye resmi bir ziyaret gerçekleştireceği belirtilerek, “Söz konusu ziyaret esnasında Türkiye-ABD Stratejik Mekanizma toplantısı düzenlenecektir. Sayın Bakanımızın bu çerçevede ABD’li mevkidaşı Antony Blinken’la biraraya gelmesi ve ikili ilişkilerimizin yanı sıra bölgesel ve küresel gelişmeler hakkında görüş teatisinde bulunması öngörülmektedir” denildi. Bakan Fidan, “Çok çeşitli konularda Amerika ile aramızdaki ilişkilerimizin muhasebesini yapacağız. Cumhurbaşkanımızın Amerika ziyareti konusu orada ele alacağımız bir konu olacak” demişti.

Sullivan ile görüşecek

Dün saat 15:00’de Ankara’dan ayrılan Fidan, bugün Washington’da Senato üyeleriyle görüşmeler yapacak. Stratejik Mekanizma çalışma gruplarının,7 Mart’taki toplantıları, Bakan Yardımcısı ve Genel Müdür seviyesinde olacak. Bakan düzeyinde yapılacak Stratejik Mekanizma toplantısı, 8 Mart Cuma günü yerel saat ile sabah saatlerinde başlayacak. Fidan’ın cuma günü ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ve bazı diğer Beyaz Saray görevlileriyle görüşmeler yapması da planlandı. Resmi ziyaret sırasında Fidan’ın basın ve düşünce kuruluşları ile bir araya gelmesi de öngörülüyor.

6 toplantı yapıldı

Türkiye-ABD ilişkileri; Suriye’de iç savaşla 2013’ten itibaren yeni bir gerilim dönemine girdi. Bu gerilim, 15 Temmuz 2016’da yaşanan FETÖ’nün hain darbe girişiminin ardından daha da boyutlandı. Türkiye, 24 Ağustos 2016’da Suriye’de Fırat Kalkanı Harekatı’nı başlattı. PKK’nın Suriye uzantısı YPG’nin askeri açıdan ABD tarafından eğitilip silah sistemleriyle donatılması, ilişkilerdeki en büyük sorunu oluşturdu. ABD, Temmuz 2019’da Rusya’dan alınan S-400 füze savunma sistemi nedeniyle Türkiye’yi F-35 programından çıkardı. Bunun yanı sıra Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı da, CAATSA yaptırımları kapsamına alındı.

Sorunların diplomatik yoldan çözümü için önemli adımlardan biri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden’ın 2021 yılı Ekim ayında Roma’daki görüşmelerinde atıldı. Görüşmede, Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması oluşturulması kararı alındı. Türkiye ile ABD arasında 4 Nisan 2022 tarihindeki ilk toplantıdan bu yana ikisi bakan, dördü bakan yardımcısı seviyesinde olmak üzere 6 stratejik mekanizma diyaloğu toplantısı icra edildi. Washington’daki 7. toplantı, bakan düzeyinde yapılacak.

Öne çıkması beklenen konular

Savunma sanayii: Teklif ve kabul mektupları Türkiye tarafından inceleme aşamasında olan F-16 ve modernizasyon kiti tedariki konusunda sürecin yeni engel olmadan normal bir biçimde ve teknik seviyede ilerlemesi. F-35 konusunda ABD ile Türkiye’nin program ortaklığının sonlandırılmasına ilişkin idari, mali ve hukuki sürecin tamamlanması. Türkiye’nin CAATSA yaptırımlarından çıkarılması. Türkiye’ye yönelik savunma sanayii kısıtlamalarının tamamen kaldırılması.

Terörle mücadele: Terör örgütü DAEŞ ile Suriye’nin yanı sıra Orta Asya bölgesinde ve Afganistan’da yürütülen mücadele. ABD’nin PKK’nın Suriye kolu PYD-YPG’ye askeri desteği. PKK’nın Süleymaniye bölgesindeki etkinliği. FETÖ elebaşı, örgüt üyeleri ile organizasyonlarının ABD’deki etkinliği.

Ekonomi ve enerji: 30 milyar dolar seviyesinde olan ticaret hacminin artırılmasına yönelik somut ekonomik adımların ele alınması. ABD’nin Türkiye’ye LNG ihracatının artırılması. Nükleer enerji alanında iş birliği. Yenilenebilir enerji alanındaki konularda anlaşma yapılması. Orta Asya ile Afrika ülkelerinde ortak yatırım konularının değerlendirilmesi.

Bölgesel konular: Gazze’de acil ateşkesin sağlanması ve çözüm ile kalıcı barış için adım atılması, Rusya – Ukrayna Savaşı, Güney Kafkasya’da barış ortamı için Azerbaycan – Ermenistan arasında barış anlaşması imzalanması. Yunanistan ile olumlu giden ilişkiler, Kıbrıs, İran ve Libya konuları.